Steeds meer ziekenhuizen maken een meerjarenafspraak met zorgverzekeraars. De verwachting is dat dit de komende jaren steeds meer de norm gaat worden. De gedachte is dat een meerjarenafspraak meer ruimte biedt om betere afspraken te maken over kwaliteit, innovatie en de beweging naar de juiste zorg op de juiste plek.

Voor bestuurders is een meerjarenafspraak een instrument om deze zaken voor elkaar te krijgen. Het dient er echter primair te zijn voor de verandering (in een stabiele financiële omgeving) en niet voor nieuwe besparingen. Door nieuwe besparingen wordt een meerjarenafspraak hiermee ook een mogelijk (meerjaren) financieel risico.

In de praktijk zetten zorgverzekeraars bij een meerjarenafspraak nadrukkelijk in op beheersing van de volumeontwikkeling en daarnaast is er in het algemeen geen sprake van een volledige vergoeding van de personele kosten. Zorgverzekeraars hanteren hierbij een ‘doelmatigheidskorting’ tot wel 50% van de landelijk vastgestelde prijsindex.

In het oude ‘groeimodel’ was een volledige vergoeding van de loon- en prijsindex niet altijd nodig, omdat stijgende kosten werden opgevangen door groeiende productie. Verzekeraars spraken in het verleden dan ook vaak aanzienlijk lagere prijsindices af. Op het moment dat volumebeheersing het toverwoord wordt, gaat dit model niet langer op. Beperkte kostencompensatie dient in dat geval uit kostenbesparingen gehaald te worden. En dat bij ziekenhuizen die de afgelopen jaren al fors op efficiëntie hebben ingezet.

Beperkte kostenflexibiliteit

Het financieel absorberen van een volumebeheersing en het realiseren van een doelmatigheidskorting op de personele kosten is geen eenvoudige opgave. Daarnaast zorgt de beweging naar de juiste zorg op de juiste plaats voor extra kosten, zoals frictiekosten (o.a. afvloeiingskosten en kosten strategische adviesbureaus) en investeringen (o.a. ICT).

De personele kosten van een ziekenhuis (inclusief vergoeding MSB) bedragen ongeveer 70% van de opbrengsten van zorgprestaties. Stel dat een ziekenhuis een omzet heeft van € 400 mln, dan zijn de personeelskosten € 280 mln. Een meerjarencontract met hierin opgenomen 50% vergoeding van de landelijk vastgestelde prijsindex resulteert al snel in een doelmatigheidskorting van 1,0% . Pas deze doelmatigheidskorting toe op de personele kosten en je komt uit op een taakstelling van € 2,8 mln.

De kostenflexibiliteit van een ziekenhuis is vaak beperkt. Er zijn langlopende contracten met personeel, maar denk ook aan meerjaren onderhoudscontracten voor gebouwen en inventaris. Je kunt dus moeilijk kosten besparen, zonder eerst extra kosten te maken.

Deze beperkte kostenflexibiliteit heeft onder andere directie invloed op de nettowinst, EBITDA, liquiditeit en het toekomstige investeringsniveau zonder aanvullende maatregelen. Dit raakt dus ook de convenanten die zijn afgesproken met financiers en hiermee de financierbaarheid van het ziekenhuis richting de toekomst.

Aandachtspunten

Ten eerste zorg je er als financial voor dat je goed nadenkt over gedeelde verantwoordelijkheid ten aanzien van duurzame financiering en hoe je dit kunt vormgeven in een meerjarencontract. Ten tweede leg je hierbij de focus op duidelijke afspraken over volumebeheersing, waarbij deze zoveel mogelijk wordt gerelateerd aan daadwerkelijke kostendaling. Tot slot kijk je ook naar de mogelijkheden van het budget voor transitie investeringen (transformatiegelden uit het hoofdlijnenakkoord) en hoe je deze kunt aanwenden.

Doorrekening

Het is goed om de verschillende effecten door te rekenen in een financieel meerjarenplan en vragen te beantwoorden zoals: Wat is het risico op het niet naleven van bankconvenanten? Wat doet een dalende omzet met de liquiditeit en investeringen? En kan ik dit bijvoorbeeld opvangen met kortere betalingstermijnen? Goede partners betalen elkaar immers toch sneller dan 30 dagen? Kijken we naar eerdergenoemd rekenvoorbeeld waarbij de omzet van het ziekenhuis 400 mln. bedraagt, dan levert een verkorting van de betalingstermijn (van 30 naar 14 dagen) 17 mln. aan werkkapitaal op. Als dit structureel is dan kan een deel van dit geld worden gebruikt voor de investeringen die nodig zijn om de zorg op de juiste plaatst te krijgen. Zo wordt een meerjarenafspraak tóch een afspraak om verandering financieel verantwoord vorm te geven.

Olivier van Spaendonck
Senior Finance Consultant

Deze blog is gepubliceerd op Skipr.nl.