Gegevensbescherming in de zorgsector is een grote uitdaging. Medische gegevens zijn niet alleen uiterst gevoelig, maar ook essentieel voor het leveren van hoogwaardige zorg. De balans tussen het waarborgen van de privacy van patiënten en het effectief delen van informatie binnen zorgketens is echter een complexe uitdaging. Thomas Verburg, Senior Financial Consultant bij BAS Consultancy , deelt zijn inzichten: “Gegevensbescherming in de zorg is een voortdurende evenwichtsoefening tussen het beschermen van privacy en het garanderen van efficiënte zorgverlening.”

Uitdagingen in de zorgsector

De zorgsector verwerkt dagelijks enorme hoeveelheden persoonsgegevens, variërend van medische dossiers tot facturatiegegevens. Een recent voorbeeld illustreert de complexiteit: GGZ-instellingen worden geconfronteerd met de verplichting om BSN-nummers te koppelen aan facturaties, wat leidt tot juridische en operationele problemen. Dit onderstreept hoe kwetsbaar zorgorganisaties zijn voor wijzigingen in de wet- en regelgeving.

“Vaak is het de wetgeving die ons werk compliceert. Zorgaanbieders worden hierdoor soms gedwongen oplossingen te zoeken die niet ideaal zijn, maar noodzakelijk om te kunnen functioneren”, aldus Thomas.

Daarnaast heeft de zorgsector te maken met ketensamenwerkingen. Data wordt vaak gedeeld tussen zorgorganisaties, gemeenten en maatschappelijke instanties, wat extra risico’s met zich meebrengt.

Praktische stappen voor betere gegevensbescherming

Volgens Thomas Verburg is een pragmatische aanpak belangrijk, want daarmee kan je de gegevensbescherming effectief inrichten. Bewustwording binnen de organisatie speelt hierbij een sleutelrol. Veel datalekken ontstaan door menselijke fouten, waardoor regelmatige trainingen en bewustwordingscampagnes van groot belang zijn. “Door medewerkers goed te trainen, zijn organisaties in staat om het risico op datalekken aanzienlijk te verminderen”, zegt Thomas.

Een ander belangrijk element is de zogenaamde tone at the top. Het bestuur en de directie moeten gegevensbescherming als prioriteit beschouwen en dit uitdragen naar de rest van de organisatie. Zonder deze steun van bovenaf is het moeilijk om een privacybewuste cultuur te realiseren.

Daarnaast is het onmisbaar om technische en organisatorische maatregelen te nemen. Gevoelige data moet alleen toegankelijk zijn voor diegenen die ze daadwerkelijk nodig hebben. Dit wordt gerealiseerd door rolgebaseerde toegang en het centraal opslaan van data in beveiligde systemen.

“Automatisering van processen helpt om de menselijke foutmarge te minimaliseren en de gegevensbeveiliging te verbeteren, maar aan de andere kant brengt dit weer andere risico’s met zich mee”, voegt Thomas toe.

Innovatieve oplossingen dragen bij aan optimale gegevensbescherming, precies zoals het in de AVG is vastgelegd. Een voorbeeld hiervan is gebruik van geblurde camerabeelden in zorginstellingen. Dit systeem stelt zorgverleners in staat om risicovolle situaties te monitoren zonder de privacy van cliënten onnodig te schenden. Deze aanpak toont aan hoe technologie kan worden ingezet om zowel veiligheid als privacy te waarborgen.

Grondslag voor gegevensverwerking & Waarborging van compliance

“Voor de verwerking van medische gegevens is altijd een grondslag nodig”, legt Thomas uit. “Dit kan bijvoorbeeld gebaseerd zijn op wetgeving, zoals de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) of op de zorgverzekeringswet. Bij sommige situaties, zoals een ambulancebroeder die bij een noodgeval aankomt, is er geen overeenkomst aanwezig. Hier biedt de uitvoeringswet AVG uitzonderingen, maar het blijft een unieke en zorgvuldige afweging.”

Een andere belangrijke stap is het opstellen van een verwerkingsregister. Dit document biedt een overzicht van alle gegevensverwerkingen binnen de organisatie en het helpt bij het identificeren van risico’s. “Op basis hiervan kan je gerichte maatregelen nemen, zoals audits bij leveranciers en het realiseren van certificeringen, zoals ISO 27001. Een verwerkingsregister is geen doel op zich, maar een middel om risico’s beter te begrijpen en te beheersen”, zo legt Thomas uit.

Thomas benadrukt dat een privacybewuste cultuur niet van de ene op de andere dag ontstaat. Het vereist een combinatie van bewustwording, technologie en leiderschap. Met de juiste aanpak voldoet de zorgsector niet alleen aan de wettelijke vereisten, maar versterkt het ook het vertrouwen van patiënten.