Sinds 1 mei 2016 geldt in Nederland de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), die de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) verving. De Wet DBA had tot doel om meer duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en zelfstandige ondernemers (zzp'ers). De praktijk blijkt echter complexer: de wet zorgde juist voor veel onzekerheid. Daarom is besloten dat de wet vervangen zal worden, met de aankondiging dat vanaf 1 januari 2025 de Belastingdienst weer strict gaat handhaven op schijnzelfstandigheid.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid van opdrachtgevers en zzp'ers

Volgens de Wet DBA zijn zowel de opdrachtgever als de zzp'er verantwoordelijk voor het correct vaststellen van hun arbeidsrelatie. Dit betekent dat zij gezamenlijk moeten bepalen of de overeenkomst wel écht een zelfstandige samenwerking betreft, of dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking. Dit laatste zou kunnen leiden tot het betalen van loonheffingen en werknemersrechten, wat de kosten en verantwoordelijkheden voor opdrachtgevers verhoogt.

In veel gevallen is de relatie duidelijk, maar in twijfelgevallen kunnen zzp'ers een ondernemerscheck doen bij de Belastingdienst. Dit biedt enige zekerheid, maar het blijft de verantwoordelijkheid van beide partijen om een correcte inschatting te maken. Voor extra inzicht kunnen opdrachtgevers de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie (WBA) invullen. Deze online vragenlijst helpt om te bepalen of de klus door een zelfstandige mag worden uitgevoerd, of dat er sprake moet zijn van een arbeidsovereenkomst.

Handhaving per 1 januari 2025: het einde van het handhavingsmoratorium

Een belangrijke wijziging is dat de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 weer volledig zal handhaven op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat bedrijven die zzp'ers inhuren voor werk dat eigenlijk loondienst betreft, boetes en naheffingen riskeren. Er is een overgangsjaar waarin bedrijven zonder vergrijpboetes kunnen laten zien dat ze stappen ondernemen tegen schijnconstructies, maar de periode van waarschuwingen komt ten einde.

Volgens staatssecretaris Idsinga van Financiën is het handhaven essentieel om eerlijke concurrentie te waarborgen en de balans op de arbeidsmarkt te herstellen. Het kabinet zet zich daarmee in om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, wat ook nodig is om gelijke arbeidsvoorwaarden te creëren.

Gevolgen voor opdrachtgevers: alternatieven zoals gedetacheerden en uitzendkrachten?

Volgens ZZP Nederland-voorzitter Alfrink worden opdrachtgevers zenuwachtig door de onduidelijkheid en de risico's die boetes en naheffingen met zich meebrengen. Hierdoor overwegen sommige bedrijven om over te stappen op het inhuren van uitzendkrachten en gedetacheerden. Dit biedt hen meer zekerheid, aangezien de juridische verplichtingen bij het inhuren van een uitzendkracht of gedetacheerde duidelijker zijn. Hoewel dit een begrijpelijke reactie is, blijft het inhuren van bepaalde expertise en capaciteit aantrekkelijk voor specifieke projecten en voor flexibele inzet. Via BAS kunnen bedrijven risicoloos gebruik maken van expertise en capaciteit door onze consultants in te huren.